Τι είναι ο Τράφος;

Ο τράφος, καμιά φορά και η τράφος, είναι μια λέξη του αγροτικού λεξιλογίου και έχει πάρει πολλές σημασίες. Η αρχική σημασία είναι «το χαντάκι» και από εκεί καταλαβαίνουμε και την ετυμολογία της λέξης, ότι προέρχεται από την τάφρο, με μετάθεση. Στη μονομαχία του Διγενή με τον Χάροντα, «Όπου χυπάει ο Διγενής το αίμα αυλάκι κάνει / και όπου χτυπάει ο Χάροντας το αίμα τράφο κάνει». Με την ίδια σημασία στον Παλαμά: «Βαλτόνερα, θολά νερά και τράφοι / και πνιγμένη στ’ ακάθαρτα η καρδιά μου».

Κατ’ επέκαση, τράφος είναι το ανάχωμα κατά μήκος χαντακιού (τάφρου) που δημιουργείται από το χώμα που έχει εκσκαφεί. Και από εκεί, στις Κυκλάδες και στη Μάνη, τράφος είναι η κατακόρυφη πλευρά στη γη που καλλιεργείται με αναβαθμίδες και, κατά άλλη μια επέκταση της σημασίας, στις Κυκλάδες και στην Κρήτη, τράφος είναι ο χαμηλός λιθόκτιστος τοίχος, χωρίς κονίαμα, η ξερολιθιά. Τράφοι όμως λέγονται και οι φυσικοί ανεμόγλυφοι σχηματισμοί της Σαντορίνης.

Στο Κακό συναπάντημα του Κονδυλάκη, ο Σηφογιάννης τις γιορτές έκανε μόνο λαφριές δουλειές, π.χ. «διόρθωνε κανένα τράφο που ΄χε χαλάσει». Και στην Οδύσσεια του Καζαντζάκη, ο ποταμός «ρίχνει τους λασπερούς που σήκωναν οι νοικοκύροι τράφους για να χωρίσουν τα χωράφια τους».