Τι είναι ο Χουσμεκιάρης;

Χουσμεκιάρης και, σπανιότερα, χουσμετιάρης, είναι ο μεροκαματιάρης εργάτης, ο ακτήμονας, που δουλεύει στον τσέλιγκα ή στα χωράφια, και κατ’ επέκταση, ο υπηρέτης. Δάνειο από τα τουρκικά, όπου hizmet είναι η υπηρεσία, η εξυπηρέτηση, το καθήκον, που έχει περάσει στα ελληνικά ως χουσμέτι, και hizmetkar ο υπηρέτης. Η λέξη σήμερα δεν πρέπει να χρησιμοποιείται. Έχει δώσει και επώνυμο.

Ο Δημ. Φωτιάδης στον Καραϊσκάκη έχει τον εξής διάλογο με τον Αλήπασα: «”Και τώρα, ωρέ Καραΐσκο, τι να σε κάνω;” “Αν με γνωρίζεις άξιο γι’ αφέντη, κάνε με αφέντη· αν με γνωρίζεις άξιο για χουσμεκιάρη, κάνε με χουσμεκιάρη, αν με γνωρίζεις άξιο τίποτα, ρίξε με στη λίμνη», ενώ στο δημοτικό τραγούδι ο νέος λέει στην καλή του: «Σύρε να πεις στη μάνα σου, γαμπρό για να με κάνει, κι αν δε με θέλει για γαμπρό, πες της για χουσμεκιάρη».

Βέβαια, αν ακούγεται σήμερα η λέξη, αυτό οφείλεται κυρίως στους στίχους του Κώστα Βίρβου, από το τραγούδι Ο δάσκαλος του Θεσσαλικού Κύκλου του Γ. Μαρκόπουλου, όπου ο τσιφλικάς παραγγέλνει στους σμπίρους του: «τον δάσκαλο τον δάσκαλο αυτόν τον σαρδανάπαλο να μου τον φέρετε στο στρώμα / που λέει στους χουσμεκιάρηδες που λέει στους μεσιακάρηδες ότι δικό τους είν’ το χώμα».