Τι είναι η Άμια;

Άμια είναι η θεία, και γενικότερα κάθε γυναίκα περασμένης ηλικίας, συχνά ως προσφώνηση από νεότερους. Η λέξη ακούγεται ακόμα στη Σύρο, στην Τήνο, στη Χίο και σε πρόσφυγες από τη Μικρασία, αλλά δεν υπάρχει στα περισσότερα λεξικά. Πρόκειται για δάνειο από τα ενετικά (amia), που ανάγεται στο λατινικό amita, που σήμαινε την εκ πατρός θεία, μια διάκριση που δεν πέρασε στα νέα ελληνικά (αλλά διατηρήθηκε στο βυζαντινό άμιτα).

Όπως και το πολύ πιο διαδεδομένο συνώνυμο του, το θεία, το άμια χρησιμοποιείται σαν προτακτικό, και σ’ αυτή την περίπτωση είναι άκλιτο. Για παράδειγμα, στην αυτοβιογραφία της, η Άννα Σικελιανού θυμάται ότι το εξοχικό τους σπίτι στη Σύρα ήταν δίπατο, «ενώ της αμια-Σπεράντζας ή της αμια-Καλής, όπως κι όλα τ’ άλλα, ήτανε μονόπατα, στρωμένα με χώμα, και μυρίζανε από τα ζωντανά τους».

Άλλωστε, «Τα μόνα αληθινά στοιχεία στη θυσία / είναι το πρόσφορο της αμια-Πρασίνας / και το κεράσι του καπετ’ Αυγουστή» (Ματθαίος Μουντές, Νηπιοβαπτισμός).