Είδα στον ύπνο μου σταυρό. Τι είναι;

Ανάμεσα στα πολλά όνειρα που έχουν να κάνουν με τέτοια θέματα, μερικά αναφέρονται ευθέως στη σταύρωση. Η ερμηνεία τους είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα, ανάμεσα στ' άλλα και γιατί δίνει στοιχεία γι' αυτόν τον τρόπο εκτέλεσης. Αντιγράφουμε από τα Ονειροκριτικά:

Να σταυρώνεται κανείς είναι καλό για όσους ταξιδεύουν στη θάλασσα, επειδή ο σταυρός είναι κατασκευασμένος από ξύλα και καρφιά όπως και το πλοίο, και το κατάρτι του είναι όμοιο με σταυρό. Είναι καλό και για τους φτωχούς, γιατί ο σταυρωμένος στέκει ψηλά και τρέφει πολλά όρνεα. Τα κρυφά τα φανερώνει γιατί ο σταυρός είναι ορατός σε όλους. Τους πλουσίους τους βλάπτει, μια και οι σταυρωμένοι σταυρώνονται γυμνοί και χάνουν τις σάρκες τους. Σε ένα άγαμο άντρα, επειδή ο σταυρωμένος δένεται, προλέγει γάμο αλλά όχι ολότελα συμφέροντα. Η ίδια λογική ισχύει και για τις φιλίες και τους συνεταιρισμούς. Τους δούλους τους ελευθερώνει, γιατί οι σταυρωμένοι δεν υποτάσσονται σε κανέναν. Όσους θέλουν να ζήσουν στην πατρίδα τους, αυτούς που καλλιεργούν τη δική τους γη και όποιους φοβούνται να μην εκδιωχθούν από κάπου, τους διώχνει και δεν τους αφήνει να παραμείνουν στο σημείο όπου βρίσκονται, γιατί ο σταυρός εμποδίζει να πατήσει κανείς στη γη. Να ονειρευτεί κανείς ότι σταυρώθηκε μέσα σε πόλη σημαίνει εξουσία ανάλογη με τον τόπο στον οποίο στήθηκε ο σταυρός.
Πρόκειται για ένα ενδεικτικό παράδειγμα του τρόπου ανάλυσης των ονείρων από τον Αρτεμίδωρο. Το όνειρο αλλάζει σημασία ανάλογα με την κοινωνική θέση, την εργασία, τις έγνοιες που απασχολούν τον ονειρευτή. Δεν υπάρχουν απαράβατοι κανόνες, μια αμφιμονοσήμαντη αντιστοιχία μεταξύ συμβόλου της ονειρικής εικόνας και της ερμηνείας που δίνεται. Όσον αφορά το θέμα μας, ενδεικτικά μπορούμε να πούμε ότι όχι μόνο επιβεβαιώνει το γεγονός πως επρόκειτο για μια πολύ διαδεδομένη ποινή, αφού εισέρχεται στα όνειρα με συχνότητα που να μπορεί να αποτελέσει κατηγορία προς ανάλυση, αλλά μας μαθαίνει πως συνήθης τύπος σταυρού είναι ο ξύλινος, του οποίου οι βραχίονες καρφώνονται και δεν δένονται, ενώ η αναφορά στα καρφιά συγκεκριμένα δείχνει πως η σταύρωση με ήλωση δεν ήταν εξαίρεση. Ωστόσο διαδεδομένη πολύ είναι και η σταύρωση με δέση. Μας δείχνει πως ο σταυρωμένος έμενε μέρες πάνω στο σταυρό, όχι μόνο μέχρι να πεθάνει -διαδικασία μακροχρόνια και λίαν επίπονη- αλλά και μετά το θάνατό του. Η αταφία ήταν μια επέκταση της τιμωρίας όχι μόνο για τον κατάδικό αλλά και για το βλέμμα του ζωντανού που έπρεπε να παραδειγματιστεί. Η χαριτωμένη ιστορία της χήρας της Εφέσου, την οποία διηγείται ο Πετρώνιος στο Σατιρικό του, που ξεκινά με άταφους σταυρωμένους, ας έρθει αρωγός μας μαζί με το Μαρτιάλη που σε ένα επίγραμμα από το Liber Spectaculorum (Βιβλίο των Θεαμάτων), γράφει για την τιμωρία του ληστή Laurelus:

Όπως ο Προμηθέας δεμένος πάνω στο σκυθικό βουνό, έτρεφε με το στήθος του τ' ακούραστο πουλί, έτσι στο καλλιδόνιο αγριογούρουνο τη γυμνή του σάρκα δίνει ο Laurelus κρεμασμένος πάνω στο σταυρό. Οι ξεσκισμένοι του μηροί πέφτουν κομμάτια και στο σώμα του ολόκληρο σώμα πια δεν υπάρχει.

Τέλος ενδιαφέρουσα είναι η τελευταία ερμηνεία. Σύμφωνα με το ότι κάτι μπορεί να σημαίνει το αντίθετό του, η ατίμωση της δημόσια σταύρωσης μετατρέπεται σε πολιτική επιτυχία.

Σημείωση: Όλες οι παραπομπές στον Αρτεμίδωρο είναι από την μετάφραση των Ονειροκριτικών που έκανε η Μαρία Μαυρουδή και εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ιστός (2002). Το βιβλίο περιέχει, εκτός από την προσεκτική μετάφραση, ενδιαφέρουσα εισαγωγή και καλές σημειώσεις. Με την ευκαιρία, για την αρχαία γλώσσα το όνειρο είναι ενύπνια δραστηριότητα που έχει προφητική σημασία σε αντίθεση με το ενύπνιο που μιλά για ζητήματα του παρόντος.