Τι είναι ο Τσελεπής;

Τσελεπής ή τσελεμπής ήταν τίτλος επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αργότερα η τυποποιημένη προσαγόρευση για τους νεαρούς ευγενείς Φαναριώτες, τα αρχοντόπουλα (π.χ. ο τσελεπής Κωστάκης) και για τους αστούς. Δάνειο από το τουρκικό çelebi. Σε ελλαδικά συμφραζόμενα χρησιμοποιήθηκε είτε σαν προσφώνηση, ειρωνική κάποτε, είτε με τη σημασία του καλοντυμένου, του περιποιημένου.

Ο Σουρής χρησιμοποιούσε πολύ την προσφώνηση «τσελεπή», που ήταν και βολική στο μέτρο. Συμβουλεύει ως εξής τον Σπύρο Λούη μετά τη νίκη τους στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1986: «Άκου με φλέγμα στωικόν καθείς το τι σου ψάλλει / και μην αφήνεις το τσαπί / για ν’ αποδείξεις, τσελεπή / πως έχεις σαν τα πόδια σου γερό και το κεφάλι».

Με την έννοια του καλοντυμένου, στον Πύργο του Ακροπόταμου, ο Κ. Χατζόπουλος γράφει «συνάζουνται κι οι υπαξιωματικοί, όλοι αλαφροπερπάτητοι και τσελεπήδες» ενώ ο Στέφανος Γρανίτσας παίνεψε έτσι τον κότσυφα: «αυτός είναι ο ίδιος αξιοπρεπής κύριος, τσελεπής, μαυρογυαλίζων σαν ατσάλι και με την κεχριμπαρένια πίπα του κατακάθαρη». Καμιά φορά η λέξη χρησιμοποιείται ειρωνικά. Ο Σταμάτης Πέτρου, ο βοηθός του Κοραή στο Άμστερνταμ, λαϊκός άνθρωπος, κάρφωνε το κομψευόμενο αφεντικό του: «Του τσελεπή μας δεν του άρεσεν· εγύρευε να βάλει δικές του τάξες κατά την φαντασίαν του».